สร้างบ้านใหม่ต้องรู้ ! พิธียกเสาเอกเสาโท และสิ่งของที่ต้องใช้
S.J.Building สรุปให้
- พิธียกเสาเอกเสาโท พิธีในการสร้างบ้านตามความเชื่อของไทย เพื่อความเป็นมงคลและการอยู่อาศัยที่ร่มเย็น
- เสาเอกคือเสาหลักที่รับน้ำหนักบ้าน เปรียบเป็นจุดเริ่มต้นครอบครัว ส่วนเสาโทคือเสารองของเสาเอก
- อุปกรณ์ในพิธี ได้แก่ โต๊ะหมู่บูชา ธูป 9 ดอก เทียน 1 เล่ม แผ่นทอง/นาก/เงิน สายสิญจน์ ผ้าสามสี และเครื่องบูชาต่าง ๆ
- ควรเลือกวันเวลาที่เป็นมงคล โดยอาจปรึกษาผู้รู้หรือดูฤกษ์ยามที่เหมาะกับการทำพิธียกเสาเอกเสาโท
- ผู้ทำพิธีอาจเป็นพราหมณ์ พระสงฆ์ หรือผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือ ขึ้นอยู่กับความเชื่อและวัฒนธรรมท้องถิ่น
พิธียกเสาเอกเสาโท พิธีกรรมตามความเชื่อแต่โบราณของการสร้างบ้านในประเทศไทย จัดขึ้นเพื่อขอขมาเจ้าที่เจ้าทางในบริเวณนั้น เจ้าของบ้านเชื่อว่าการประกอบพิธีจะช่วยให้การก่อสร้างดำเนินไปอย่างราบรื่น และเมื่อเข้าอยู่อาศัยก็จะพบกับความสุขความเจริญ
บทความจาก S.J.Building จะอธิบายรายละเอียดของพิธียกเสาเอกเสาโท ตั้งแต่ความหมาย สิ่งของที่ต้องเตรียม และขั้นตอนการประกอบพิธี เพื่อให้คนที่กำลังจะสร้างบ้านใหม่ได้เข้าใจและเตรียมตัวได้ง่ายขึ้นค่ะ
เลือกอ่านตามหัวข้อ
- S.J.Building สรุปให้
- พิธียกเสาเอกเสาโท คืออะไร ?
- ยกเสาเอกเสาโท ต้องใช้ของอะไรบ้าง ?
- ลำดับขั้นตอนการทำ พิธียกเสาเอกเสาโท
- บทสวดสำหรับ พิธีลงเสาเอกเสาโท
- ข้อปฏิบัติหลังเสร็จสิ้น พิธียกเสาเอกเสาโท
- สรุป
พิธียกเสาเอกเสาโท คืออะไร ?
พิธียกเสาเอกเสาโท คือพิธีกรรมที่สืบทอดกันมาแต่โบราณสำหรับการสร้างบ้านของชาวไทยพุทธ เสาเอกหมายถึงเสาต้นแรกที่รับน้ำหนักโครงสร้าง เปรียบเสมือนการเริ่มต้นครอบครัวที่ต้องการความมั่นคงแข็งแรง เพื่อให้ผู้อยู่อาศัยร่มเย็นและปลอดภัย ส่วนเสาโทคือเสาคู่กันที่ตั้งขึ้นในลำดับถัดมา
พิธีนี้มีจุดประสงค์เพื่อไหว้บูชาและขอขมาต่อเจ้าที่เจ้าทางผู้ดูแลผืนดิน ตามความเชื่อเสาเอกเปรียบได้กับพ่อผู้ปกป้องครอบครัว แล้วยังเชื่อว่ามีพลังงานบางอย่างสถิตอยู่เพื่อคุ้มครองคนในบ้าน ความเข้าใจที่ถูกต้องคือเสาเอกไม่ใช่เสาที่ตอกลงดิน แต่คือเสาต้นแรกที่ยกขึ้นเพื่อเริ่มต้นการก่อสร้าง
รูปแบบและขั้นตอนของพิธีการยกเสาเอกเสาโทจะแตกต่างกันไปตามความเชื่อของแต่ละครอบครัว บางบ้านเลือกให้พระอาจารย์ที่เคารพเป็นผู้ดำเนินพิธี บางบ้านเชิญพราหมณ์มาประกอบพิธีกรรม หรือให้ผู้ใหญ่ที่นับถือในตระกูลเป็นผู้นำก็ได้เหมือนกันค่ะ
ยกเสาเอกเสาโท ต้องใช้ของอะไรบ้าง ?
สำหรับพิธียกเสาเอกเสาโทการเตรียมสิ่งของต่าง ๆ ให้พร้อมถือเป็นขั้นตอนที่ขาดไม่ได้ เพราะของแต่ละชิ้นล้วนมีความหมายเชิงสัญลักษณ์เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่บ้านและผู้อยู่อาศัย รายการของที่ต้องจัดเตรียมสำหรับพิธีมีดังนี้
- โต๊ะหมู่บูชา (หมู่ 5, 7 หรือหมู่ 9) พร้อมเครื่องสักการะ
- เครื่องไทยธรรมถวายพระ 1 ชุด (กรณีนิมนต์พระมาร่วมประกอบพิธี)
- เครื่องบูชาฤกษ์หรือเครื่องสังเวยเทวดา (ตามที่เหมาะกับพิธี)
- ใบเงิน ใบทอง ใบนาก อย่างละ 3 ใบ
- เหรียญเงิน เหรียญทอง อย่างละ 9 เหรียญ (เหรียญ 10 บาท 9 เหรียญ)
- ทรายเสก 1 ขันเล็ก
- น้ำมนต์ 1 ขัน พร้อมหญ้าคา 1 กำ
- ด้ายสายสิญจน์ 1 ม้วน
- ธูป 9 ดอก และเทียน 1 เล่ม
- ผ้าสามสี 2 ชุด กรณีมีเสาเอกเสาโท ก็ใช้เป็น 4 ชุด (ความยาวประมาณ 1.2 เมตรขึ้นไป)
- ข้าวตอกผสมดอกไม้ 1 ขัน ไว้โปรยในหลุมเสาและบริเวณรอบบ้าน
- หน่อกล้วย และอ้อย อย่างละ 1 หน่อ
-
ไม้มงคล 9 ชนิด (ราชพฤกษ์, ขนุน, ชัยพฤกษ์, ทองหลาง, ไผ่สีสุก, ทรงบาดาล, สัก, พะยูง, กันเกรา)
สิ่งของทั้งหมดนี้มีความหมายเพื่อนำความมั่งคั่ง ความมั่นคง และความเจริญรุ่งเรืองมาสู่บ้านกับผู้อยู่อาศัย การจัดเตรียมของสำหรับการยกเสาเอกเสาโทให้พร้อมล่วงหน้า จะช่วยให้พิธีดำเนินไปอย่างเรียบร้อยค่ะ
ลำดับขั้นตอนการทำ พิธียกเสาเอกเสาโท
พิธียกเสาเอกเสาโท ธรรมเนียมที่สร้างขวัญกำลังใจให้เจ้าของบ้าน ถึงรายละเอียดจะแตกต่างกันไปในแต่ละพื้นที่ แต่ก็มีลำดับขั้นตอนหลักที่สามารถปฏิบัติได้เพื่อความเป็นสิริมงคล ดังนี้
- นำหน่อกล้วย อ้อย และผ้าสามสีผูกติดกับเสาเหล็กที่จะใช้ในพิธีตั้งเสาเอก
- เชิญญาติผู้ใหญ่ หรือเจ้าของบ้านทำพิธี โดยผู้อยู่อาศัยทุกคนควรมาร่วมพิธีให้ครบ
- เจ้าของบ้านหรือเจ้าภาพจุดธูปเทียนที่โต๊ะหมู่บูชา อธิษฐานถึงความเป็นมงคล เพื่อจะทำให้พิธีดำเนินไปอย่างราบรื่น จากนั้นก้มกราบที่โต๊ะสักการะ ขอพรให้สิ่งดี ๆ คุ้มครองผู้อยู่อาศัย และให้การสร้างบ้านดำเนินไปด้วยความราบรื่น
- ตอกไม้มงคล 9 ชนิดลงไปในหลุมที่เตรียมไว้สำหรับเสาเอก พร้อมกับวางแผ่นทอง นาก เงิน และเหรียญเงินลงไปในหลุมเสาเอกที่เป็นหลุมเดียวกับที่ตอกไม้มงคล
- เจ้าภาพและผู้ร่วมพิธี ถือสายสิญจน์กับยกเสาเอกให้เรียบร้อย
- เจ้าภาพโปรยข้าวตอกดอกหรือแป้งหอมลงที่หลุมเสาเอก
- พระสงฆ์หรือเจ้าภาพ โปรยข้าวตอกดอกไม้ พรมน้ำมนต์ไปรอบบริเวณที่ก่อสร้าง อาจมีการโปรยเหรียญเงินเพื่อให้เป็นมงคลและให้คนเก็บไปเป็นเงินขวัญถุง
- ในกรณีนิมนต์พระสงฆ์มา พระสงฆ์จะทำการพรมน้ำมนต์และโปรยทรายเสกลงไปในหลุมเสาเอก ในเวลาเดียวกันพระสงฆ์จะทำการเจิมกับปิดแผ่นทองที่เสาเอกไปด้วย
-
ในกรณีที่เชิญพราหมณ์หรือพระมาช่วยทำพิธีอาจจะมีขั้นตอนที่แตกต่างกันบ้าง แต่ต้องจัดเตรียมตั้งโต๊ะและจตุปัจจัยไทยธรรมถวายพระ 1 ชุด รวมถึงอาหารสำหรับฉันเพลด้วย
ขั้นตอนเหล่านี้อาจมีรายละเอียดย่อยที่แตกต่างกันตามความเชื่อและวัฒนธรรมท้องถิ่น แต่หลักการหลักของพิธียกเสาเอกเสาโทคือการขอขมากับขอพรให้การก่อสร้างราบรื่น คนที่อยู่อาศัยอยู่เย็นเป็นสุขค่ะ
บทสวดสำหรับ พิธีลงเสาเอกเสาโท
ในพิธียกเสาเอกเสาโท การสวดมนต์และกล่าวคำบูชาถือเป็นหัวใจหลักเพื่อสร้างสิริมงคล โดยรูปแบบของพิธีจะแตกต่างกันตามความเชื่อกับประเพณีของแต่ละพื้นที่ เมื่อนิมนต์พระสงฆ์มาประกอบพิธี ท่านจะนำสวดชัยมงคลคาถาและบทสวดอื่น ๆ เพื่อเสริมความเป็นมงคล ส่วนกรณีที่เจ้าของบ้านหรือผู้ใหญ่ทำพิธีเอง จะกล่าวคำบูชาตามความเชื่อ โดยมีใจความหลักดังนี้ค่ะ
- อัญเชิญสิ่งดีงามและเทพเทวดาผู้รักษาพื้นที่
- ขอขมาพระแม่ธรณีและเจ้าที่เจ้าทาง
- ขออนุญาตใช้พื้นที่เพื่อการก่อสร้างที่อยู่อาศัย
- ขอพรให้การก่อสร้างดำเนินไปอย่างราบรื่น ปราศจากอุปสรรค
-
ขอให้ผู้อยู่อาศัยมีความสุขและความเจริญก้าวหน้า
บทสวดพื้นฐานที่นิยมใช้ในการยกเสาเอกเสาโท ได้แก่ บทชัยมงคลคาถา (ชะยันโต) บทพระพุทธคุณ (อิติปิโส) บทพระธรรมคุณ (สฺวากฺขาโต) และบทพระสังฆคุณ (สุปฏิปนฺโน) เพื่อความเป็นศิริมงคล ทั้งนี้ควรปรึกษาพระสงฆ์หรือผู้ที่มีความรู้เพื่อให้ได้บทสวดที่เหมาะกับพิธีค่ะ
ข้อปฏิบัติหลังเสร็จสิ้น พิธียกเสาเอกเสาโท
เมื่อพิธียกเสาเอกเสาโทเสร็จสิ้น มีข้อปฏิบัติที่ควรทำตามเพื่อส่งเสริมความเป็นสิริมงคลและความราบรื่นในการก่อสร้างบ้านที่ควรรู้ ดังนี้
- เก็บรักษาเครื่องสักการะบูชา ควรเก็บรักษาเครื่องสักการะบูชาไว้อย่างน้อย 3 วัน ไม่ควรเคลื่อนย้ายหรือรื้อถอนทันที
- ห้ามทำลายหรือรื้อถอนสิ่งที่นำมาผูกติดกับเสาเอกเสาโท เช่น ผ้าสามสี หน่อกล้วย หน่ออ้อย ควรปล่อยให้อยู่คู่กับเสาจนกว่าจะเสื่อมสภาพไปเอง
- ระวังไม่ให้มีการกระทบกระเทือนต่อเสาเอกเสาโท ในระหว่างการก่อสร้าง ต้องระมัดระวังไม่ให้เกิดความเสียหายกับเสาเอกเสาโทที่ถือว่าเป็นส่วนหลักของบ้าน
- ดูแลเรื่องความสะอาดบริเวณโดยรอบ ควรดูแลบริเวณที่ตั้งเสาเอกเสาโทและพื้นที่โดยรอบให้สะอาดเรียบร้อยอยู่เสมอ
- ทำบุญอุทิศส่วนกุศล หลังจากเสร็จพิธี อาจทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้แก่เจ้าที่เจ้าทางและสิ่งดีงามที่ปกปักรักษาพื้นที่
-
เริ่มงานก่อสร้างหลังพิธีเสร็จ ควรเริ่มงานก่อสร้างทันทีหลังจากพิธีเสร็จสิ้น เพื่อให้เกิดความต่อเนื่องและเป็นไปตามฤกษ์ยามที่กำหนดไว้
การปฏิบัติตามคำแนะนำเหล่านี้หลังจบพิธียกเสาเอกเสาโท เป็นความเชื่อที่สืบทอดกันมาเพื่อช่วยให้การสร้างบ้านดำเนินไปอย่างราบรื่นค่ะ
สรุป
พิธียกเสาเอกเสาโท คือธรรมเนียมการสร้างบ้านของไทยที่สืบต่อกันมา เพื่อสร้างขวัญกำลังใจให้เจ้าของบ้านกับทีมงานก่อสร้าง มีความเชื่อว่าจะช่วยให้การทำงานราบรื่นไร้อุปสรรค เมื่อบ้านสร้างเสร็จแล้วผู้อยู่อาศัยจะมีแต่ความสุขและความเจริญรุ่งเรือง เสาเอกยังสื่อถึงความมั่นคงแข็งแรงของบ้านอีกด้วย
รายละเอียดของไหว้และลำดับขั้นตอนในการยกเสาเอกเสาโท อาจแตกต่างกันตามความเชื่อท้องถิ่นกับความสะดวกของเจ้าของบ้าน ไม่จำเป็นต้องปฏิบัติตามทุกอย่างเสมอไป หัวใจของพิธีอยู่ที่การมีจิตตั้งมั่นที่ดี เพื่อขอพรให้การก่อสร้างสำเร็จด้วยดี และให้ครอบครัวได้อยู่อาศัยอย่างร่มเย็นเป็นสุข
ในยุคที่วิธีการสร้างบ้านและวัสดุเปลี่ยนแปลงไป แต่พิธียกเสาเอกเสาโทยังคงเป็นประเพณีกับความเชื่อที่ได้รับการสืบทอดมานานสะท้อนถึงวัฒนธรรมไทยที่ให้ความเคารพต่อธรรมชาติ การอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขระหว่างมนุษย์กับสิ่งที่มองไม่เห็นค่ะ
